Çocuğunuzun eğitiminde disiplinin önemini anlamanız için öncelikle, disiplin ve eğitim kavramlarını iyi bilmeli, bunları birbirinden ayrı düşünmemelisiniz. Eğitim, doğumunuzdan itibaren başlayan ve ölümünüze kadar devamlılık içeren bir olgudur. Disiplinin üç temel amacı vardır. Bunlar: Sevgi ve güven ilişkisini geliştirmek, benlik değerinin temelini atmak ve başkalarını anlayarak, onların kişiliklerine saygı göstererek, model görevini gerçekleştirmektir.
Uzman Klinik Psikolog Doğan Demirkan Özdemir: “Disiplin aile içindeki dengenizi ve düzeninizi oluşturmanızda büyük önem taşır. Disiplini, "cezalandırma" ile eşdeğer kılmayın.” diyor ve sözlerine devam ediyor: Her ne kadar, bu kelime kuralcılık anlamına gelse de disiplin, gerçek anlamda, çocuğunuzun topluma karşı olan uyumu üzerine yoğunlaşmakta ve davranışlarını yönlendirmeyi amaçlamaktadır. Disiplin, çocuğunuza istediğiniz davranış alışkanlıklarını öğretmeniz, kendi kendini yani iç denetimini sağlamanızdır. Bu ise, dıştan zorlamayla olmaz.
Önemli olan içselleşmiş bir sorumluluk duygusunu çocuğunuzda oluşturmanızdır. Gelişim süreci içinde çocuğunuz, zihinsel gelişimi için, ilgileneceği bir faaliyet arar. Sıkıldığında yaptığı bazı davranışları, yaramazlık ve zarar verici davranış olarak adlandırabilirsiniz. Oysa çocuğunuz hiçbir şey yapmamaktansa zaman zaman kötü şeyler yaşamayı yeğler. Başka bir deyişle ona göre herhangi bir uyarım veya heyecan, canını acıtacak türden de olsa hiç yoktan iyidir. Çocuğunuzu disipline alıştırırken, onun gelişimine bağlı sınırlılıkları da göz önüne almalısınız. Özellikle erken çocukluk yıllarında, çocuğunuzun ihtiyacını belirlemek ve davranışının altındaki nedeni bulmanız sizi olduğu kadar çocuğunuzu da tatmin eder.
Sürekli ceza vermeyin
Çocuğunuz, benlik kontrolünü ve isteklerinize cevap verebilme yeteneğini zamanla kazanır. Çocuğunuza uygun davranışı sergilemesi için, model oluşturarak, sınırlarını belirleyerek ve açıklama yaparak yardımcı olabilirsiniz. İstenmeyen davranış karşısında hoşnutsuzluğunuzu belirttiğinizde cezaya başvurmanız beklenir. İstenen davranışı sergilediğinizde ise, olumlu yüz ifadeniz ve övücü sözlerle değerlendirmeniz, çocuğunuzun davranışını şekillendirmenizde etkili olabilir. Disiplin, tutarlılık ve esneklik ikilemlerini içerir. Bir yandan çocuğunuza kuralları tutarlı bir şekilde verirken aynı zamanda esnekte davranmalısınız. Örneğin; okul öncesi dönemde çocuğunuz, kazağını asmayı unutabilir. Böyle durumlarda, esnek davranabilmeli, kabul edici ve hoşgörülü bir davranış sergilemelisiniz. Zor ve şiddet kullanarak davranış yönlendirmeyi amaçlarsanız;
• Çocuğunuzun kendisine karşı öfke, korku ve kızgınlık içinde olmasına sebep olursunuz.
• Çocuğunuza saldırgan olmayı ve sorunları şiddet yoluyla çözmeyi öğretmiş olursunuz.
• Zayıf vicdan ve ahlak gelişimine neden olursunuz.
Çocuğunuza disiplin bilincini verirken, istenmeyen bir davranış olduğunda, ceza yerine başka seçenekler sunmalısınız. Kurallarınız açık, basit ve uygulanabilir olmalı. Aynı zamanda çocuğunuzu yönlendirirken tutarlı davranmalı ve olumlu davranışlarını övmelisiniz. Tutarsız olduğunuz süre, ne kadar ileri gidebileceğinizi denemek için, çocuğunuz pek çok davranışında, davranış bozukluğu gösterecektir. Sizi çılgına çevirmek için elinden geleni yaptığını sanabilirsiniz, oysaki amacı, hiçbir şekilde sizi tedirgin etmek değildir.
Çocuğunuz size, yalnızca kurallar tarafından korunup korunamayacağını anlamak için deneyler yapmaktadır. Rahatlaması, tutarlı davranışlarınız aracılığıyla, ona yeterince güçlü ve kendisiyle ilgili olduğunuzu hissettirmenize bağlıdır. Davranışını yönlendirirken en çok yaptığınız hata, yanlış davranışı görmezden gelip, ilk çare olarak cezaya başvurmanızdır. Eğer, çocuğunuz yanlış davranışta bulunuyorsa bir nedeni vardır. Eğer, bunu ifade edecek yaştaysa onu dinlemeli, daha küçükse, bu davranışın altındaki nedenleri tahmin etmelisiniz. Yaramazlık yapan çocuğunuz bir ihtiyacı dile getirmek, dikkatinizi çekmek için bu davranışı gerçekleştirmiş olabilir.
Eğer, çocuğunuz, onunla iletişim kurduktan sonra, olumsuz davranışı konusunda devam ediyorsa, burada size yönelik bir amaç ya da mesaj var demektir. Hoşlanmadığınız davranışınızla sizi cezalandırmaktır. Kabul edilmez bir davranışla karşılaştığınızda, onun yerine kabul edilir bir davranışı koymalısınız. Örneğin; cam sürahiyle oynayan çocuğunuza kızmanız ya da saklamak yerine, aynı büyüklükteki plastikle oynamasına izin vermeniz gibi. Bir diğer önemli nokta, çocuğunuzun sizin tüm davranışlarınızı aynen kopya etmesidir. Korku ve kaygılarını da, coşku ve olumlu huylarını da çocuğunuz, modelden taklit yoluyla öğrenir. Onun için eylem sözden daha etkilidir.
Çocuğunuz duyduğunu değil, gördüğünü öğrenir ve uygular. Gelişimsel geriliği olan çocuğunuzda ise, değiştirmek istediğiniz davranışları tutarlı, dengeli ve sevgi dolu bir yaklaşımla değiştirebilirsiniz. Olumsuz bir davranışın değiştirilerek, olumlu bir davranış halini alması belki uzunca bir zamanızı alacaktır. Başlangıç aşamasında, istenmediğiniz davranışı, daha sık tekrarlayabilir, ancak tutarlılık ve süreklilik, çocuğunuza olumlu davranışların kazandırılmasında size yardımcı önemli faktörlerdir. Bilmelisiniz ki, yeni davranışları küçük, kararlı ve tutarlı adımlarla yetişkin bir model eşliğinde kazandırabilirsiniz. Ayrıca, birlikte olduğunuz zamanlarda gerçekleştireceğiniz, istenmeyen davranışlarını görmezden gelmeniz ve iyi davranışlarını övmeniz, yeni davranışları kazanmasına yardımcı olacaktır. Unutulmaması gereken en önemli kural, çocuğunuza uyguladığınız disiplini sevgi temeli üzerine inşa etmenizdir.
Konu: Çocuğunuzun eğitiminde disiplinin önemi 
Salı Eyl. 08, 2009 10:03 am